Schoonheid in de kunst: Mona Lisa

Als je aan Google vraagt wat het meest bekende schilderij ter wereld is, dan krijg je als antwoord Mona Lisa van Leonardo DaVinci. Wanneer je aan Google vraagt wat het meest bekeken schilderij ter wereld is, dan krijg je als antwoord Mona Lisa van Leonardo DaVinci. Wanneer je aan Google vraagt wat het mooiste schilderij ter wereld is, dan krijg je als antwoord Mona Lisa van Leonardo DaVinci. Zelfs als je niet van kunst houdt, dan ken je dit schilderij. Afgelopen april was ik in Parijs en ik moest natuurlijk een bezoekje brengen aan Mona Lisa.

In de volksmond wordt ze Mona Lisa genoemd. Maar ze is ook bekend onder de Franse naam La Joconde of onder de naam La Gioconda. Er zijn vele verhalen over wie de vrouw met de mysterieuze glimlach is. Het meest aannemelijk is dat de vrouw Lisa Gherardini is. De derde vrouw van de Italiaan Francesco del Giocondo. Hij zou namelijk Leonardo DaVince opdracht hebben gegeven voor het schilderij dat tussen 1503 en 1506 geschildert is.

Tot 1873 was de Mona Lisa een gewoon mooi schilderij van Leonardo DaVinci. In dat jaar schreef kunsthistoricus Walter Pater een essay (The Renaissance) waarin hij het schilder prees in poëtische en hoogdravende bewoordingen. In veel Victoriaanse reisgidsjes werd de essay van Walter Pater geschreven, waardoor de Mona Lisa van een gewoon mooi schilderij veranderende in een icoon dat iedereen moest zien.

Dit is wat Walter Pater heeft geschreven over de Mona Lisa:

“The presence that rose thus so strangely beside the waters, is expressive of what in the ways of a thousand years men had come to desire. Hers is the head upon which all “the ends of the world are come,” and the eyelids are a little weary. It is a beauty wrought out from within upon the flesh, the deposit, little cell by cell, of strange thoughts and fantastic reveries and exquisite passions. Set it for a moment beside one of those white Greek goddesses or beautiful women of antiquity, and how would they be troubled by this beauty, into which the soul with all its maladies has passed! All the thoughts and experience of the world have etched and moulded there, in that which they have of power to refine and make expressive the outward form, the animalism of Greece, the lust of Rome, the mysticism of the middle age with its spiritual ambition and imaginative loves, the return of the Pagan world, the sins of the Borgias. She is older than the rocks among which she sits; like the vampire, she has been dead many times, and learned the secrets of the grave; and has been a diver in deep seas, and keeps their fallen day about her; and trafficked for strange webs with Eastern merchants: and, as Leda, was the mother of Helen of Troy, and, as Saint Anne, the mother of Mary; and all this has been to her but as the sound of lyres and flutes, and lives only in the delicacy with which it has moulded the changing lineaments, and tinged the eyelids and the hands. The fancy of a perpetual life, sweeping together ten thousand experiences, is an old one; and modern philosophy has conceived the idea of humanity as wrought upon by, and summing up in itself all modes of thought and life. Certainly Lady Lisa might stand as the embodiment of the old fancy, the symbol of the modern idea.”

Maar wat maakt de Mona Lisa nu zo geliefd? Is het haar glimlach? Zijn het haar ogen die met zachte contouren geschilderd zijn waardoor haar uitdrukking niet eenduidig is waardoor het schilderij levensecht is?

Als je het schilderij goed bekijkt. En dan ook echt goed bekijkt, dan valt er iets op. De dame op het schilderij heeft geen wimpers en wenkbrauwen! In 2007 is er een scan gemaakt het dit bijzondere schilderij en daaruit bleek dat Leonardo wel wimpers en wenkbrauwen had geschilderd. Waarschijnlijk zijn ze in de loop de eeuwen vervaagd.

Toen ik in Parijs was heb ik natuurlijk dit bijzondere schilderij bezocht. Je kan niet om haar heen: overal in het museum staan bordjes die je de weg wijzen naar het icoon van het museum. Ook in de museum shop kom je Mona Lisa overal tegen. Er was een Mona Lisa product dat ik moest hebben: een lipbalm met haar magische glimlach.